Başak Gündeş

• Depresyon nedir?

• Depresyon tedavisinde hangi ilaçlar kullanılır? Bu ilaçların yan etkisi var mıdır?

• Depresyon tedavisinde ilaçsız tedavi yöntemleri nelerdir?

​

Depresyon nedir?

​

Depresyon; Türkçe anlamı çökkünlük olan, bireyin isteksizlik, üzüntü, keder, umutsuzluk ve durgunluk gibi duyguları şiddetli ve uzun süreli yaşamasına neden olan ruhsal bir rahatsızlıktır. Önceden hoşa giden faaliyetlerden keyif almamama, günlük yaşam işlerini sürdürmekte zorlanma ile birlikte iş, okul, aile, sosyal yaşam gibi önemli alanlarda uyumsal bozulmalar görülebilir. Depresyondaki kişi kendini, çevresini ve geleceğini olumsuz görür. Yaşam boyu yaygınlığı kadınlarda %10-25, erkeklerde de %5-12 olarak görülmektedir.

Depresyonun ortaya çıkmasına çevresel, kalıtsal, biyolojik, bilişsel ve fiziksel faktörlerden birkaçı ya da hepsi sebep olabilir.  Depresyonu tetikleyen yaşam olayları; iş kaybı, şehir değiştirme, bir ilişkinin bitmesi, sevilen birinin kaybı, ev değiştirme, mevsim değişikliği, işten memnun olmama, aile bireyleri ile çatışma, yalnızlık, doğum, okuldan mezun olma, alkol/ilaç kullanımı ve bedensel hastalıklar olabilir. 

Depresyonda olan birey depresyonun belirtileri olan isteksizlik, enerjisizlik ve yorgun hissetme sebebi ile aktivitelerini azaltır. Hatta yapması gereken önemli işleri (işe, okula gitmek vb.) bile yapmamaya başlar. Sorumluluklarını yerine getirmemek ve yapılmayan işlerin birikmesi ile kendisini suçlu ve başarısız hisseder. 

​

Depresyon tedavisinde hangi ilaçlar kullanılır? Bu ilaçların yan etkisi var mıdır?

​

Depresyonun tedavisinde biyolojik olarak öncelikle antidepresan ilaçlar ve Elektrokonvülsif Terapi-EKT, TMS gibi diğer bedensel tedaviler kullanılır. Antidepresanlar merkezi sinir sistemine aşağıdan yukarıya etki ederek subkortikal yapılar olan dorsal rafe, locus cerelous, hipotalamus ve hipocampus üzerinde iyileşme sağlarlar. Bu da depresyonun birey üzerindeki vejetatif belirtileri olan uyku, enerji ve iştahın düzelmesine yardımcı olur. İlaç tedavilerine yanıt %60-70 civarındadır. Orta ve şiddetli depresyonlarda ilaç tedavisi önerilmektedir. 

Depresyonun tedavisinde kullanılan antidepresan ilaçlar bağımlılık yapmaz. İlaçlara başlarken, kullanırken ve bitirirken doktor önerisi dışına çıkmamak gerekir. İlaçlarınızı tam saatinde ve düzenli kullanmanız, ilaçla beraber alkol almamanız çok önemlidir. İlaç kullanmaya başladıktan sonra genellikle 2-3 haftaya kadar düzelme başlar. Tam etkisinin görülmesi 8 haftayı bulabilir. Düzelme başladıktan sonra ortalama 3-6 ay kadar ilaca devam edilir. Daha önce yaşanılmış depresyon atakları var ise süre uzatılabilir.

​

Depresyon tedavisinde ilaçsız tedavi yöntemleri nelerdir?

​

Depresyonun tedavisinde psikoterapi oldukça faydalıdır. İntihar düşüncelerinin olduğu majör depresyon ve diğer ağır depresyonlarda psikoterapi beraberinde ilaç kullanılması önerilir. Hafif ve orta düzey depresyonlarda bilişsel davranışçı terapiye yanıt oranı çok yüksektir ve etkililiği bilimsel olarak sınanmıştır. Yapılan araştırmalardan birinde tek başına ilaç tedavisi alan bireylerle bilişsel davranışçı terapi alan bireylerin ilerleyen yıllarda takibi yapılarak yineleme oranlarına bakıldığında ilaç tedavisi alanların depresyon ataklarının %80 oranında yinelerken, bilişsel terapi alan bireylerin depresyonlarının %25 oranında tekrarladığı görülmüştür. Bunun nedeni terapinin antidepresanların etkisinin tam tersi olarak merkezi sinir sisteminde yukarıdan aşağıya etki ederek öncelikle korteksi etkilediği bulunmuştur. Bu da bireyin uygun olmayan olumsuz kognisyonları, dikkat ve bellek işlevlerine müdahale etmesi anlamına gelmektedir. Sonuç olarak terapide bireyin kendine ve geleceğine dönük umutsuz beklentisi, çaresizliği, duygu-durumu üzerindeki kontrolü sağlaması amaçlanır. Kişi bu durumun üstesinden gelmek için yeni beceriler öğrenmiş olur. Bu sebep ile bilişsel davranışçı terapi dünyada depresyonun tedavisinde ve yinelemesinin önlenmesinde etkili bir psikoterapi yönelimi olarak kabul edilmektedir. 

​

• KAYNAKLAR

• Klinik Uygulamada Bilişsel- Davranışçı Terapi: Depresyon, Prof. Dr. M. Hakan Türkçapar

• Fava GA., Ruini C, Rafanelli C, Finos L, Conti S, Grandi S. Six-year out-come of cognitive behavior therapy for prevention of recurrentdepression. AM J Psychiatri 161 (10): 1872-6, 2004.